Türkiye’de Eti Alüminyum ve Eti Bakır bünyesindeki üretim tesislerinin yanında, İngiltere’deki ICoNiChem ile madencilikte stratejik adımlar atan Cengiz Holding, arka arda yaptığı atılımlarla birlikte katma kıymetli endüstride global oyunculardan biri olmayı hedefliyor.
Küre işletmesindeki bakır üretiminin yan eseri olan pirit konsantresinden kobaltı ayrıştıran dünyadaki tek tesis olan ve dünyadaki üretimin yüzde 2’sini gerçekleştiren küme, Manchester-Liverpool ortasındaki Widnes kentindeki ICoNiChem’i 2020 sonunda satın aldı. Mazıdağı’ndan İngiltere’ye gelen kobaltı İngiltere’de 13 farklı esere çeviren küme, artık de yeni yatırımlar için kolları sıvadı. Şirket, dünya iktisadında son periyodun en öncelik mevzularının başında gelen batarya geri dönüşümü için çalışmalara başladı.
Sırada ‘lityum’ var!
Ömrünü tamamlamış bataryalardan kobalt, nikel, manganez ve lityumun dördünü birden ayrıştırabilen dünyada rastgele bir tesis olmadığını söz eden, ICoNiChem Genel Müdürü Emre Kayışoğlu, “Bugün prestijiyle batarya tozundan kobalt ve nikeli ayrıştırabiliyoruz. Lityum bunlar ortasında en kıymetlisi. Onda da laboratuvar çalışmalarımız devam ediyor; pilot üretime yakın vakitte başlamayı planlıyoruz. Türkiye ve İngiltere tesislerimizde çalışmalar yapıyoruz. Manganez ayrıştırmasını da iki yıl içinde yapacağız” dedi.
Uzun vadede bilhassa kobalt, nikel ve lityumun çok daha büyük talep göreceğini tabir eden Emre Kayışoğlu, “Bunlar geleceği şekillendirecek elementler olacak. Bugün dünyadaki kobalt madenciliğine baktığımızda, 2035-2040 yıllarında üretimin muhtaçlığı karşılayamayacağı hesaplanıyor. Münasebetiyle burada geri dönüşüm süreçlerinin hemen devreye alınması gerekiyor. Bugün sürdürülebilirlikle ilgili gelecek gayelerini masaya yatırırken herkes geri dönüşümü konuşuyor fakat aslında geri dönüşümü yapabilen yok. Biz dünyada, bu işe vakıf sayılı firmalardan bir tanesiyiz. İngiltere’de TÜBİTAK’ın karşılığı olan bir kurum var. Bilhassa batarya geri dönüşüm projelerine artık bizi de katıyorlar. Belirli bir hibe de veriyorlar. Burada bölümdeki öbür firmalarla birlikte ortak projeler geliştiriyoruz.”
Yeni yatırım yolda
Cengiz Holding’in sanayi şirketlerinin birbiriyle yarattığı sinerjinin de çok kıymetli olduğunun altını çizen Emre Kayışoğlu, “Bu kapsamda, Eti Alüminyum’un Seydişehir’deki eserlerini, buradaki teknolojiyle bilhassa ‘İngiltere pazarı için daha katma kıymetli hale getirebilir miyiz?’ diye Ar-Ge çalışmaları yapıyoruz. Bu çalışmaların sonucuna nazaran tekrar İngiltere’de, mevcut tesisimize yakın bir bölgede önümüzdeki periyotta yeni bir fabrika kurabiliriz” dedi.
Katma değer’ transferi yaptı
Yeni periyotla birlikte kobaltı nikel, sodyum ve magnezyumdan ayrıştırma kapasitesini 900 tondan 1.800 tona çıkaran ICoNiChem, Mardin’den gelen eserleri de İngiltere’de işlerken yüzde 99,99 saflıkta kobalt üretebiliyor. Tesiste, teknoloji, petrokimya, araba, uçak sanayi, seramik üzere alanlarda katma pahalı eserlerin üretimi yapılıyor. Pil, batarya ve katalizörlerin yanı sıra 21’inci yüzyılın kilit kesimleri olan teknoloji, petrokimya, elektrikli araba, uçak sanayilerinde ağır olarak kullanılan kobalt, tüm dünyada katma kıymetli sanayi eserlerinin en değerli elementlerinden biri olarak kabul ediliyor. ICoNiChem’in kuruluşunun 1970’lere uzandığını bildiren Emre Kayışoğlu, “Bizim gayemiz burada katma kıymetli kobalt üretmekti. Bunu da başardık. Burası yalnızca İngiltere’nin değil, birebir vakitte tüm Avrupa’nın en gelişmiş hidrometalurji tesislerinden biri” dedi.
‘Mazıdağı alanında dünyadaki tek tesis’
Türkiye’de kobalt üretimi yapan Mardin Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisi’nin, birebir vakitte dünyada pirit konsantresinden kobaltı ayrıştırabilen tek tesis olduğunu hatırlatan Emre Kayışoğlu, şunları söyledi: “Tesisimiz 1.1 milyar dolarlık yatırım bedeliyle bölgenin en büyük özel bölüm yatırımı. Yılda 350 milyon dolarlık gübre, 270 milyon dolarlık metal ithalatının önüne geçerek her yıl dış ticaret açığının kapanmasına 620 milyon dolarlık katkı sağlıyoruz.”