Türkiye, 2023 Seçimlerine hazırlanıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan birinci sefer tarih söylem ederek 14 Mayıs 2023’ü işaret etti. Siyaset gündeminde ‘Erdoğan, değişen sistemin ikinci periyoduna mi başlayacak?’, ‘Anayasal olarak 3. defa cumhurbaşkanı olabilecek mi?’, ‘Muhalefetten kim aday çıkacak?’ soruları öne çıksa da çok fazla politikleşen ortamda son 1 yılda iktisatta yaşananlar halkın ana gündemini oluşturuyor. Bu seçimler aslen iktisadın seçimleri olarak farklı bir ehemmiyet taşıyor. O halde biz de seçimlerle ekonomiyi ele alalım.
Reuters’ın seçim başlığında ele aldığı datalarda, “Türkiye Cumhuriyet tarihinin en değerli seçimleri” tanımlamasını yapıyor.
Vatandaşların, alım gücündeki düşüşte yol ayrımını oylayacaklarını söylerken, iktisat modelini ‘Erdonomiks (Erdonomics)’ olarak isimlendiriyor. İktisattaki durumum Erdoğan için Yunan mitolojisine alıntı yaparak anlatan Reuters, Akhilleus (Aşil) karakteriyle ‘zayıflık’ olarak niteliyor.
ABD Merkezli TCW Varlık İdaresi kurucusu Blaise Antin, faiz ve kur istikrarındaki probleme işaret ederek muhalefetin seçimleri kazanmasının da piyasalarda rahatlama yaratmayacağını söylüyor.
Parlamentoda muhalefetin üstünlük kurması ve Cumhurbaşkanı’nın yine Erdoğan olması halindeyse badirenin büyüyeceğini söylüyor.
Ekonomiyle ilgili enflasyon sıkıntısına rağmen güç sübvansiyonları, minimum fiyat artışları ve EYT’ye değinilirken, Chatham House Galip Dalay da verilen tüm ekonomik dayanakların seçim sonrası kim seçilirse seçilsin yük olacağını belirtiyor.
Merkez Bankası rezervleri ve bağımsızlığının sorun teşkil ettiği belirtilirken, kimi kredi kuruluşlarındaki Türkiye’nin kredi notunun da çöp düzeyine inmesi de hatırlatılıyor.
Borsa’daki yerli akını, yabancının Türkiye’deki enstrümanlardan genel olarak çıkışı ve yaz ortasından bu yana da dost ülkelerden gelenlerle dolar/TL’de yatay seyrin korunduğu belirtiliyor. Son 5 ayda yaklaşık 100 düzenleme yapılarak piyasalarda stabilitenin sağlanmaya devam edildiği de vurgulanıyor.
IIF Başekonomisti Robin Brooks’un 2008 yılında bu yana yüzde 90’dan fazla kıymet kaybettiğini belirtirken, kredi büyümesini ise sürdürülebilir görmüyor.
Vontobel varlık yönetimi Sergey Goncharov, seçimleri ‘karar vermesi sıkıntı bir istikrar ve içinden çıkmak zor’ olarak değerlendirirken, iktisattaki felaket beklentilerinin gerçekleşmediğini Türkiye’nin hala dış borç bulmakta zorlanmadığını ve muhalefetin kazanması halinde iktisatta eskiye dönülmesinin dahi problemli olacağını öngörüyor.
Ekonomist gazeteci Uğur Gürses ise seçim öncesi mali durumu “doğal gaz” ile açıklıyor. Nasıl mı?
BOTAŞ’ın son aylarda Rusya’ya doğal gaz ödemelerinin ertelenmesi talebini sağır sultan da duydu fakat Merkez Bankası’nın ‘arka kapısı’ üzere hiç doğrulanmadı.
Gürses de, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin “2022 bütçe başarısını” Türkiye İktisat Modeli üzerinden anlattığı sunumdaki bilgilerle BOTAŞ’a yapılan doğal gaz için döviz satışlarının olmamasıyla seçime kadar hem güç faturaları sübvansiyonunu hem Merkez Bankası rezervlerini hem de dövizdeki yatay seyri sağladığını açıklıyor.
Kaynak: Ekonomi Alla Turca
Gelelim kıymetli ekonomistlerin seçim başlıklarında değerlendirmelerine, Atilla Yeşilada, kendi Youtube kanalındaki son görüntüsünde durumu günü kurtarmak olarak tanımılıyor.
Enflasyonda bir döngüye girildiğini seçime kadar fiyatlarda artışların süreceğini bunun da tekrar enflasyon yaratacağını belirten Yeşilada, seçimden sonra ise muhalefetin iktidara gelmesi halinde ortodoks siyasetlere dönüşle herkesin acı reçeteyi kabul ederek sürdürülebilir bir sürece girmeyi kabul etmesi gerektiğini belirtiyor. Erdoğan’ın yine seçilmesi halinde ise Yeşilada, ne yapacağını bilmediğini fakat bu halde gidilmesinin 21 Aralık’ı tekrar yaşatacağını bir ödemeler istikrarı krizinin de sürpriz olmayacağını öne sürüyor.
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu da “Seçim arifesinde ekonomi” başlığıyla, iktidarın seçim sonrasını hiç düşünmediğini söylüyor.
Maddeler halinde ihracat ve endüstriye dayalı iktisat modelinde sakinliğin hissedildiğini anlatan Kozanoğlu, yapısal problemlerde işsizlik ve borçlanmanın kemikleştiğini, atılan göz boyayıcı adımların günü kurtardığını, enflasyondaki düşüşün yalnızca algı idaresi olduğunu ve seçim sonucunun değerli olmayarak her hâlükârda çöküş olacağını öngörüyor. Sonrası içinde siyasetlerdeki seçimin değerli olduğunu vurguluyor.
Kısaca bu seçimlerde tarih ya da sonuç değerli görünmüyor. Değerli olanın ekonomik planlar ve siyasetler olduğu hissedilirken, sonuçlardan bağımsız ekonomik bağlamda bakınca seçim sonrasında Türkiye’yi bekleyenler çok sempatik ve parlak görünmüyor. Siz ne dersiniz? Seçimden sonrası tufan mı? Yorumlarda buluşalım.??
