Dünya Ticaret Örgütü (WTO), ABD’nin 2018’de çelik ve alüminyuma ek gümrük vergisi uygulamaya başlamasını kurallara muhalif buldu.
Donald Trump periyodunda alınan bu karara Türkiye, Norveç, İsviçre ve Çin itiraz etmişti.
Trump bu vergilere münasebet olarak “ulusal güvenlik kaygılarını” göstermişti.
Fakat WTO, vergilerin savaş yahut bir harika hal nedeniyle alınmadığını vurgulayarak bunları global ticaret kurallarına ters buldu.
ABD ise bu kararı tanımayacağını ve vergileri kaldırmayacağını açıkladı.
ABD Ticaret Temsilciliği Ofisi’nden Adam Hodge, “Biden hükümeti ABD’nin ulusal güvenliğini korumak istiyor, çelik ve alüminyum kesimlerimizin sürdürülebilirliğine değer veriyor” dedi ve ekledi:
“Bu kararların gösterdiği tek şey, WTO’nun uyuşmazlık tahlil sistemlerinde büyük bir ıslahat muhtaçlığı olduğu.
“WTO, bir üyesinin ulusal güvenlik sıkıntılarının ne olabileceğini kestirim etmekle uğraşacak bir yetkiye sahip değil.
“70 yıldır WTO’nun ulusal güvenlik sıkıntılarını inceleyemeyeceğini savunuyoruz.”
Bundan sonra ne olacak?
ABD WTO’nun kararına uyup ek vergilerini kaldırmazsa, bu dört ülkenin de ABD’ye ek vergi uygulama hakkı olacak.
Öte yandan ABD’nin bu karara resmen itiraz etme hakkı da bulunuyor.
ABD bu yolu tercih ederek süreci tıkayabilir.
Zira Washington, yıllardır WTO’nun tahkim heyetinin atanmasına mani oluyor.
Kararın dün açıklanmasının akabinde Çin, ABD’nin “mümkün olan en kısa sürede” adım atması gerektiğini açıkladı.
İsviçre ise WTO’nun kararında bu tip tedbirlere münasebet olarak kullanılacak ulusal güvenlik çıkarı tarifinin bir asgarî tarifi olması gerektiğinin yer aldığını vurguladı.
Norveç Dışişleri Bakanlığı, bundan sonra hangi adımları atacaklarına dair sorumuza cevap vermezken ülkelerin tek taraflı muhafazacı adımlarının önlenmesi gerektiğini, lakin bu biçimde kurallara bağlı ve çok paydaşlı ticaret sisteminin devam edebileceğini belirtti.
Türkiye’de ise bakanlıklardan bu hususta bir açıklama gelmedi.
Kararın etkileri
Ticaret uzmanları kararın pratikteki tesirinden daha değerli olan şeyin, global ticareti nasıl yönetmek gerektiği konusundaki mevcut milletlerarası uyuşmazlıklara tesiri olacağını aktarıyor.
Peterson Milletlerarası İktisat Enstitüsü’nden global ticaret uzmanı Chad Brown “Günümüzde jeopolitik riskler artarken ülkelerin ulusal güvenlik kılıfını kullanma ihtimali vardı.
“Bu karar bunun önüne geçerken WTO sistemine dayanaklarını de etkileyebilir.”
Trump’ın o dönemki kararını ABD’deki çelik personelleri sendikası da desteklemişti.
Fakat sonraki yıllarda bu ek vergiler kısmen azaltıldı.
Trump periyodunun akabinde müttefik ülkelerle alakaları düzgünleştirmek isteyen Biden idaresi Avrupa Birliği, Japonya ve Birleşik Krallık için bu vergiler kaldırdı.
Kuzey Amerika ülkeleri içinse bu vergiler Trump devrinde kaldırılmıştı.
ABD bu ek vergileri getirirken birincil maksatlarının Çin’den gelen çeliğin önünü kesmek olduğunu açıklamıştı.
Yıllardır pek çok ülke, Çin’deki çelik üreticilerinin yüksek devlet dayanağı sayesinde öbür ülkelere çeliği piyasa fiyatının altında sattığını ve bu ülkelerde çelik bölümüne ziyan verdiğini savunuyordu.
ABD’nin Çin’e ek vergiler getirmesine Çin de tıpkı halde cevap vermişti.