Geçtiğimiz hafta Moksova’da Türkiye ve Suriyeli savunma bakanları ile istihbarat liderlerinin Rusya’nın arabuluculuğunda yaptığı görüşme Arap basınında geniş yankı uyandırdı. 12 yıl ortadan sonra gelen görüşmeye dair yorumların birçoklarında Türkiye’nin seçimler yaklaşırken başta mülteci krizi olmak üzere Suriye’yle ilgili birçok mevzuyu çözmek istediği belirtildi.
Arap dünyasında tanınmış ve Türkiye’deki gelişmeleri yakından takip eden kimi müellifler da, Türkiye’nin Moskova’daki bu görüşmeden ne beklediğinin yanı sıra Rusya’nın da Ankara-Şam’ı neden yakınlaştırmaya çalıştığına değindi. Farklı mecralarda yer alan yorumlarda, Rusya Devlet Lideri Putin’in bilhassa de seçimler yaklaşırken Erdoğan’a yardımcı olmak istediği belirtildi.
Türkiye ve Suriye ortasında yapılan görüşmeler ve Türkiye’nin Şam’la yakınlaşma konusunda yaptığı açıklamalar karşısında Suriye muhalefetini temsil eden yapılar da tenkit konusu oldu. Bilhassa de Türkiye’nin tesirli olduğu bölgelerde bu yakınlaşmaya dair öfke şovları yapılırken Suriye Devrimci ve Muhalif Güçler Ulusal Koalisyonu üzere yapıların sessizliği, “Suriyeli muhalif yapıların bitmiş olduğu” biçiminde yorumlara neden oldu.
‘MOSKOVA NEDEN ANKARA VE ŞAM’I BARIŞTIRMAYA ÇALIŞIYOR’
Moskova’nın Ankara ve Şam’ı yakınlaştırma konusundaki hamasetinin nedeni ne?
Kremlin, ülkesinin çıkarının Türkiye’yi kazanmaktan geçtiğini düşünüyor. Bilhassa de Türkiye’nin Ukrayna savaşındaki ‘tarafsız’ tavrının devam etmesini, Türkiye ve Batı ortasındaki ihtilafların – başta ABD ile- daha da derinleşmesini, Türkiye’nin Rusya açısından bir tehdit olarak görülen NATO’nun faaliyetlerinden uzak durmasını istiyor. Bu durum, yani Putin’in Erdoğan’ın Şam ile bağları olağanlaştırma davetine olumlu karşılık vermesi, seçimlerden kaynaklı bir yol ayırımına yaklaşan Erdoğan’a bir hizmet manasına geliyor.
Kremlin uzun vadede Kuzeydoğu Suriye’de bir Kürt koridoruna karşı Ankara ve Şam’la birlikte koordineli olarak çalışmak istiyor. Bu, Kürtlere karşı bir tavır içinde olduğundan kaynaklanmıyor. Çünkü Astana 2 toplantısında Suriye’de federal bir sistem teklifinde bulundu. Lakin gelinen durumda Suriye Demokratik Güçleri Suriye’de Amerikan varlığının ana odak noktası haline geldi. Münasebetiyle Ankara ve Şam’ın SDG’ye yönelik ortak düşmanlığı Moskova açısından kendi faydasına olacak bir durum. Çünkü bu ABD varlığını zora sokar ve oradan çıkmasını kolaylaştırır. Bu da Rusya ile ABD ortasındaki global çapta bir çatışmaya ait daha geniş bir vizyonun kesimidir. (Oraib El Rintavi / alhurra.com)
‘ERDOĞAN SURİYE’NİN TALEPLERİNİ SEÇİM SONRASINA BIRAKMAK İSTİYOR’
Öyle görünüyor ki Suriye evrakı, gibisi Ukrayna sorununa nazaran – kısa bir müddetliğine de olsa – önümüzdeki günlerde daha fazla ön plana çıkacak. Bilhassa de, Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad ve Türk mevkidaşı Erdoğan ortasında siyasi ve askeri alanda bir uzlaşmayı getirecek ve Suriye’nin birçok talebini karşılayacak bir doruğun kısa mühlet içinde gerçekleşmesi için yapılan hazırlıklar gündemdeyken.
Suriye ve Türkiye savunma bakanlarının Rusya çatısı altında bir ortaya gelmesi, Suriye ve Türkiye Cumhurbaşkanları ortasında beklenen uzlaşma görüşmesi için kıymetli bir adım oldu. Çünkü bu görüşmede beklenen toplantının yapılmasının önündeki en kıymetli mani olan mevzular görüşüldü. Bu hususların başında da, Türkiye’nin mültecileri yerleştirecek bir alan açmak için yapmayı planladığı ve Rusya’nın muhalefet ettiği operasyon, İdlib’teki silahlı kümeler ve mülteciler vardı.
Bu uzlaşmanın sağlanması için aracı olmaya çalışan Rusya’nın bu günlerde en çok zorlandığı bahis, Suriye tarafının, mültecilerin muhakkak bir program çerçevesinde geri dönüşü ve Türkiye hududunun korunması karşılığında Türkiye’nin topraklarından çekilmesi, İdlib’in Suriye denetimine girmesi kaidesine Erdoğan’ın muhalefet etmesidir. Çünkü Erdoğan, bu istekler karşısında boyun eğmiş ve zayıf olan taraf manzarası vermemek için bu koşulların yerine getirilmesini Haziran’da yapılması beklenen seçimlerden sonraya ertelenmesini istiyor.
Şu an önümüzde duran asıl soru, Rusya ve İran’ın baskıları Suriye Cumhurbaşkanı Esad’ı Erdoğan’a can simidi atma konusunda ikna edecek mi? Yoksa bunu reddedip Körfez Arap ülkeleri tarafından desteklenen ABD ayartmalarına mı kapılacak? (Abdulbari Atvan / Rai Al Youm Gazetesi Başyazarı)
‘SURİYE MUHALEFETİ BİTMİŞ’
Suriye’de 2011 yılında başlayan ayaklanmanın birinci günlerinde, şovları destekleyen ‘Sema’ televizyonu Şam’daki şovlardan bir kesit yayınlayarak, ‘Yağmur’un altında bir sevinç alayı gibi’ tabirlerini kullandı. Ayaklanmanın başlamasından 12 yıl sonra Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu SMDK birebir çizgide yürümeye devam ediyor ve Kuzey Suriye’de birçok bölgede Türkiye ile rejim ortasındaki yakınlaşmaya karşı çıkan şovlar karşısında birebir tavrı takındı.
SMDK, Türkiye ve Suriye rejimi ortasındaki bağlantılarla alakalı olarak yaşanan gelişmeler karşısında yalnızca sessiz kalmakla yetinmiyor. Tersine Suriye’nin birçok bölgesinde yaşanan bu şovların asıl nedenini zikretmekten imtina etti. Şovlar karşısında yaptığı paylaşım, öfke şovlarının nedeniyle ilgili rastgele bir tabirden uzaktı. Koalisyon, ‘Kurtarılmış bölgelerin hepsinde şovlar düzenlendi. Şovlar Suriye Devrimi’nin temel prensiplerini, rejimin gitmesi gerektiği ve BM ile BMGK kararları gereği siyasi geçişi vurguladı’ biçiminde bir paylaşım yaptı.
Suriyeli muhalif koalisyonun yaptığı bu paylaşım ve bir tavır takınmaması, birçok Suriyelinin SMDK hakkında ne düşündüğünü teyit ediyor. SMDK üzere muhalefeti temsil etmesi gereken resmi heyetler fiili olarak bitmiş durumda ve yalnızca Suriye’de tesirli olan tarafların ve başta Türkiye’nin kullandığı bir araçtan ibarettir. Tahminen de Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Moskova’da Türkiye ve Suriye savunma bakanları ile istihbarat liderlerinin bir ortaya geldiği toplantıdan sonra yaptığı açıklama da bu tip yapılara (muhalif koalisyonlar) gerek kalmadığını göstermektedir. Çavuşoğlu, ‘Sayıları epeyce az olan Suriyeli birtakım kümeler çıkarları gereği Türkiye’nin Suriye’yle ilgili adımlarına karşılık verdi. Lakin Suriye muhalefetinin temsilcilerinden rastgele bir reaksiyon gelmedi.’ dedi.
Ankara’ya nazaran kendi yörüngesinde dönen dört taraf haricinde Suriyeli diğer muhalefet yok. Bunlar SMDK, Suriye Ulusal Ordusu, Müzakere Yüksek Kurulu ve Anayasa Komitesi. Bu taraflar da Türkiye’nin Suriye ayaklanmasından arta kalan ne varsa tasfiye edilmesini hedefleyen adımları karşısında büsbütün susmayı tercih etti. (Hüsam Kenfani / El Arabi El Cedid Gazetesi)
‘ABD’NİN YARATTIĞI HAYAL KIRIKLIĞI TÜRKİYE’Yİ RUSYA’YA İTTİ’
Siyasi bölümlere nazaran, Çarşamba günü Moskova’da Rusya’nın nezaretinde Suriyeli ve Türkiyeli güvenlik yetkililerinin görüşmesinin Kürtleri kuşatma ve Suriye’nin kuzeyindeki Amerikan varlığını boğmanın yolunu açıyor.
Bu kısımlara nazaran, 20 Aralık’ta Kürdistan Yurtseverler Birliği Lideri Bafel Talabani, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) kumandanı Mazlum Abdi ve Irak ve Suriye’deki Milletlerarası Koalisyon Güçlerinin şefi General Matthew MacFarlane ortasındaki görüşme, Ankara ve Şam’ın Kürtler’e yönelik kuşatmayı daraltma ve Amerikan varlığını bastırmak için ortalarındaki ihtilafları aşmaya itti.
Gözlemciler, ABD’nin kuzeydoğu Suriye’de arka arda yaptığı atılımların, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine kara harekâtı başlatma tehdidi ışığında, Washington’ın yeni askeri ve güvenlik denklemler yaratmaya yönelik olduğunu belirtiyor.
Erdoğan hükümeti, yaklaşık bir milyon Suriyeli mülteciyi Suriye topraklarına yerleştirmek için inançlı bir bölge oluşturmaya ve seçimler açısından hassas bir mevzu olan PKK problemiyle başa çıkmaya çalışıyor.
Öyle görünüyor ki, ABD’nin Fırat’ın Doğusunda PYD’ye takviye vermeye devam etmesinin Türkiye’de hayal kırıklığı yarattığı ve bundan kaynaklı Rusya’nın Suriye’yle uzlaşma sağlama ve problemleri çözme formundaki teklifine yöneldi. (Londra Merkezli El Arab Gazetesi)
*Metinler kısaltılarak çevrilmiştir.