“Bu coğrafya herkesin bir Halit Kıvanç anısı vardır. Kiminin izleyici, kiminin dinleyici, kiminin okur olarak…”
Sunucu ve muharrir Yekta Kopan, hayatını kaybeden Halit Kıvanç’ı anlattığı kelamlarına bu türlü başlıyor.
Sayısız futbol maçında, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kapsamında gerçekleştirilen şenliklerde, cümbüş ve müzik programlarında, radyoda, sesine ve güçlü Türkçesine aşina olduğumuz . Arkasında ise başta futbol olmak üzere sanat ve cümbüş dünyasına dair büyük bir arşiv bıraktı.
Ve elbette ki dostlarının hafızalarından hiç silinmeyecek anılar.
‘Başka bir lezzetti’
Kıvanç’ı BBC Türkçe’ye anlatması üzerine aradığımız Müjdat Gezen, telefonu büyük bir ıstırapla açıyor.
“Elinde büyüdük” dediği Kıvanç’ın kaybı sonrasında ıstırabını, “Akrabadan öte bir yakınım, Halit abim öldü” diyerek anlatıyor.
Hikayeyiyse en başına, 29 Ekim 1943 tarihine, yani kendi doğum tarihine sarıyor.
İstanbul Fatih’te bir meskende dünyaya gelen Gezen’in doğduğu gün meskende bulunan isimlerden birisi de Halit Kıvanç’ın ağabeyi, Kemal Kıvanç.
Ebenin, anne ve babasına “Bir oğlunuz oldu” demesiyle birlikte, yakın aile dostu olan “Kemal Amca”nın da, “Bakın bizim Halit, Hukuk Fakültesi’nde çok başarılı. Sizin oğlana da onun ismini verelim” teklifini sunduğunu aktarıyor Gezen ve “Bu kabul görünce adım da Halit Müjdat” oluyor.
Adını taşıdığı Halit Kıvanç’ın sırf bir futbol spikeri, gazeteci ve müellif olmadığını söylüyor Gezen ve devam ediyor:
“Halit abi çok büyük bir renkti. Sporda, sanatta, mizahta, işinin ehli biriydi. Birlikte çok iş yaptık. Öbür bir lezzetti. Türkiye çok büyük bir rengini ve nefesini kaybetti.”
‘Güzel günler, onun vefatıyla giderek uzaklaşıyor’
Yekta Kopan da, Halit Kıvanç’la bir arada çalışma imkanı bulmuş isimlerden birisi.
Kıvanç’ın bu mesailerinde, bildiklerini aktarmada hiç de cimri olmayan bir insan olduğunu belirten Kopan, şunları söylüyor:
“Babacan, lakin bu babacanlıkla birlikte hiç de farklı bir aralık koymayan bir insandı. “Ben ustayım, sen yenisin” hissini hiçbir vakit hissettirmeden, tatlı tatlı nasihatlarını veren, dokunduğu insanı çok farklı bir yere taşıyan cömert bir hocaydı.”
Çarşamba sabahının artık Halit Kıvanç’sız bir gün olacağını belirterek kelamlarına devam eden Kopan, “Onun anlatımlarıyla dolu o hoş günlerini özleyeceğiz. O hoş günler, onun vefatıyla birlikte giderek daha da uzaklaşıyor” diyor.
‘Eski Türkiye’nin yüzleri öldü’
Türkiye, Halit Kıvanç’ın vefatıyla birlikte bir haftada ikinci ikonik sesini kaybetmiş oldu.
Eurovision müzik yarışları anlatımıyla hafızalarda yer eden televizyon sunucusu ve spor spikeri, Bülend Özveren de 18 Ekim’de 79 yaşındayken hayatını kaybetti.
Yekta Kopan’a nazaran hem Özveren hem de Kıvanç, “eski Türkiye”nin yüzleriydi.
Türkiye’nin artık Eurovision’da olmadığını, 23 Nisan şenliklerinin de eskisi üzere kutlanmadığını hatırlatan Kopan, “Mahalle fark etmeksizin herkes Eurovision’u izlerdi. Hepimiz 23 Nisan’da heyecanlanırdık. Simge iki olaydı bunlar. Biz bir haftada bu heyecanımızı sağlayan yüzlerimizi kaybettik” diyor.
‘Artık bir Halit Kıvanç yetiştirme talihimiz yok’
Halit Kıvanç ile bir periyot NTV ekranlarında “ Futbol Bir Aşk” isimli programı hazırlamış spor yorumcusu Mert Aydın da Kopan’ın bıraktığı yerden devam ediyor.
Özveren ve Kıvanç üzere insanların artık yetişemeyeceğini vurgulayan Aydın, tüm dünyanın artık değişik bir yer olduğunu söylüyor:
“Halit abi Cumhuriyet iki yaşındayken doğmuş. O devirde yetişmiş, çok âlâ okullarda okumuş. Genel kültürü yüksek, çok şık ve vizyoner bir adam. Meslek başarısı ve yetenek manasında söylemiyorum lakin artık bir Halit Kıvanç yetiştirme talihimiz yok. Dünyanın usulü farklı artık. O yüzden de çok değerliydi.”
Kopan’a nazaran Özveren de Kıvanç da “Türkiye’de yayıncılık denen kavramı yıl atlatan, hızlandıran, halkla buluşturan, bu manada birer rönesans adamları ve gerçek birer entelektüel”.
“Aşk” olarak tanımladığı futbol dünyası dışında da Kıvanç’ın Türkiye’nin geniş kesitlerince tanındığını aktaran Aydın, usta spikerin çok taraflılığını şöyle anlatıyor:
“Futbol spikeri olan arkadaşlarımız ve büyüklerimiz var. Onları futbol dışındaki beşerler çok fazla tanımıyor. Fakat Kıvanç Türkiye vatandaşlarının tamamına dokunmuş bir insan. Futbolseverlere maç anlatımlarıyla, müzikseverlere müzik programlarıyla, çocuklara da 23 Nisan merasimleriyle dokunmuş birisi. Halit abinin yanına çocukları aldığı, onlarla onlar üzere konuştuğu, çocukları alkışlattığı sahneler gözümün önünden gitmiyor. Doğal olarak, Halit ağabeye yönelik hislerimiz da birçok bireyden daha farklı oluyor.”
‘BBC’de geçirdiği vakti daima anlatırdı’
Kıvanç, 1963 yılında Londra’da BBC Türkçe Servisi’nde de çalışmıştı.
Mert Aydın, BBC Türkçe’de programlar yapan, haberler okuyan ve hatta radyo tiyatrosunda rol alan Kıvanç’ın o devirlerini “hep çok kıymetliydi” diye anlattığını aktarıyor:
“BBC’de geçirdiği bir yılın bile çok bedelli olduğunu anlatırdı. Herkes onu spikerliğiyle tanır lakin asıl enteresan olan bir gazeteci ve muhabir olmasıydı. 1954 ve 1958 Dünya Kupaları’nı da gazeteci olarak takip etmiştir. Onun anılarını dinlediğinizde ne kadar düzgün bir gazeteci olduğunu anlıyorsunuz.”
Halit Kıvanç, Türkiye’de futbol spikerliğinin gelişiminde büyük rol oynadı. Buna atıfa bulunan Mert Aydın da, Ercan Taner’den Levent Özçelik’e kadar spor spikerlerinin anlatacağı çok değerli şeyler olduğunun altını çiziyor. Bunun nedeni olarak da eski periyot spikerlerin, TRT’nin eğitim programlarından geçmesini işaret ediyor:
“Halit abi de bu eğitimi veren şahıslardan biriydi.”
‘Mikrofon onu çok sevdi, o da mikrofonu’
Peki hakikaten de Halit Kıvanç, genç spikerlerin hayatlarına nasıl dokunmuştu?
İlk cümlesi, “Türkçe çok kıymetli bir hükümdarını kaybetti” oluyor, Kıvanç’ın Türkçe marifetlerine duyduğu hayranlığı, “Cümlelerle dans eder üzereydi. Bir sihirbaz üzere program sunar, sonra maç anlatır, sonra da radyo programı yapardı” diye anlatıyor.
1983 yılında TRT’de spor spikerliği imtihanını kazanan Taner, katıldıkları kurslarda hocalarından birisinin Halit Kıvanç olduğundan gururla bahsediyor ve “Hocalıkta da zirveydi” diyor.
Taner, hocasının bir gün derste “aslan ile hayvanat bahçesindeki bakıcısı” öyküsünden bahsettiğini söylüyor:
“Bir gün bize bir şey anlattı. Hayvanat bahçesinde bakıcısı, bir aslana her gün muz veriyormuş. Bir gün, iki gün, on gün, yirmi gün derken aslan sesini hiç çıkarmamış. Lakin artık durumdan muzdarip aslan bakıcıyı köşeye sıkıştırmış. ‘Kardeşim ben aslanım, sen beni maymunla karıştırıyorsun belirli ki’ demiş. Bakıcı ise aslana, ‘Bendeki listeye nazaran sen maymun takımında görünüyorsun. Kusura bakma fakat muz yiyeceksin’ demiş.
“Bunu şu yüzden anlatmıştı: Bugün aslansınız lakin yarın diğer bir şey olabilirsiniz. Muz da yiyeceksiniz, başka yemekler de. TRT’de her işi yapacaksınız. Haber yazacaksınız, montaj yapacaksınız, kurgu yapacaksınız. Biz de o denli yaptık ve her şeyi öğrendik.”
Taner, “bir sihirbazdı” diye yinelediği büyük hocasına dair son olarak şunları söylüyor:
“Mikrofon onu çok sevdi, o da mikrofonu çok sevdi. Birbirilerine hiç ihanet etmediler.”
