ANKARA – Mahallî seçimlerde kayyım atanan belediyelerini yeniden kazanan DEM Parti, seçim sonrası periyotta saha çalışmalarına yük verdi. Eş Genel Başkanları, parti idaresi, milletvekilleri parti örgütlerini güçlendirmek için çabucak her gün alanda, vilayet, ilçe, köy ziyaretlerindeydi. Toplumun ekonomik olarak içinde bulunduğu darboğaza dikkat çekmek için “Ekmek ve Adalet Buluşmaları” yapan DEM Parti, bir yandan da muhalefetin birlikte hareket etmesinin yollarını aradı, bu kapsamda görüşmeler yaptı.
DEM Parti’nin yaz boyunca yaptığı çalışmaları, şimdiki siyasi gelişme ve tartışmalara bakışını Eş Genel Lider Tülay Hatimoğulları ile konuştuk.
‘TOPLUM HAZIR, SİYASİ PARTİLER, EMEK, MESLEK ÖRGÜTLERİ YETERSİZ’
Yaz ayları boyunca ‘Ekmek ve Adalet Buluşmaları’ ve ‘Özgür ve Eşit Hayatta Israrcıyız’ kampanyasını yürüttünüz. Alandaki müşahedeniz ne oldu?
‘Ekmek ve Adalet Buluşmaları’nı ve Bayan Meclisimizin ‘Özgür ve Eşit Ömürde Israrcıyız’ kampanyasını eşzamanlı yürüttük. Bugün herkes ‘Ekonomik kriz var, yoksulluk var’ tespitini yapıyor. Lakin bu buluşmalarımızda gördük ki bırak yer üstünü yedi kat yer altından dahi iniltiler geliyor. Durum o denli vahim. Bu iktidarın toplumu açlık ve yoksulluğa mahkum ettiği konusunda halkın başı çok net.
Yani toplum iktidara yansılı ve bu reaksiyonun örgütlenmesine de çok hazır. Lakin toplumun bu yansısının örgütlenmesi ve daha büyük bir toplumsal harekete dönüşmesi konusunda siyasi partiler, emek meslek örgütleri, sendikalar çok eksik. Açlık ve yoksullukla baş başa kalmış olan toplumun sesini bütünlüklü olarak çıkarması gereken bir devirden geçiyoruz.
‘İKTİDARIN ÖYKÜSÜNÜ BOZMALIYIZ’
Hiç kimse kendi kırmızı çizgisini halkın yaşadığı meselelerin önüne koymamalı. Onun için ısrarla ortak uğraş diyoruz. Kısaca, toplumsal alan, siyasal alanı vazifeye çağırıyor. İktidarın açlığı, yoksulluğu, yüksek enflasyonu dış güçlere bağladığı, güya bu ülkeyi onlar yönetmiyormuş ve bunlar olağanmış üzere kurduğu kıssasını bozmalıyız.
‘İMF’SİZ İMF PROGRAMI UYGULANIYOR’
İktidar uyguladığı iktisat programına inanıyor ve kısa, uzun, orta vadeli birtakım maksatlar koyuyor. İktidarın iktisat programının toplumda karşılığı yok mu?
Toplum iktidara inanmıyor. Bugün Mehmet Şimşek’in uyguladığı program IMF’siz IMF programıdır. Kemer sıkma politikalarıdır ve iktidar kemeri fakire sıktırıyor. Zenginler daha da zenginleşiyor. Devlet fakirin sırtına yüklediği vergiyle zenginleri daha çok varlıklı ediyor. Çocuklar bir tosta muhtaç ve beslenme çantaları boş. Lakin yandaş sermayenin para kasaları dopdolu.
‘AKP’NİN NORMALİ TOPLUMUN NORMALİ DEĞİL’
Tablo böyleyken iktidar diyor ki, ‘Gayet düzgünüz, normaliz.’ AKP’nin normali bu, evet lakin toplumun normali ve gerçeği bu değil… AKP ambalaj ve yama kültürü ile yaşıyor, bundan dolayı anormali olağan gösteriyor. Bu yüzden biz buluşmalarımızda yalnızca kaygı dinlemiyoruz, tahlil tekliflerimizi de paylaşıyoruz. Azdan az çoktan çok vergi alınmasını savunuyoruz. Başta tarım siyasetleri olmak üzere çok radikal değişimler öneriyoruz. Emekçiyi, işçiyi, üreticiyi merkezine koyan, emeğin hakkını merkezine koyan bir siyaset öneriyoruz.
‘HALK ÖFKELİ LAKİN GEÇEN SENEYE NAZARAN DAHA UMUTLU’
Toplumun yansılı olduğunu söz ettiniz. Sizin yaptırdığınız anketlere de yansıyor mu bu reaksiyon?
Yerel seçimlerde çok büyük bir mağlubiyet aldı AKP ve ortağı. Ve en net anket mahallî seçimlerdi. Bu, meskende kaynamayan tencerenin sonucuydu, adaletsizliğin sonucuydu, özgürlüklerin kısıtlanmasının sonucuydu. Halk öfkeli. Lakin geçen sene ile bu seneyi kıyasladığım vakit toplumun daha umutlu olduğunu söyleyebilirim. Daha evvel ‘Ne yaparsak yapalım bir şey değişmez’ duygusu vardı. Lakin artık ‘Artık bu türlü gitmez, bir şey yapmalı’ duygusu var. Bu umudu yeşertecek ve büyütecek olan bu ülkedeki siyasal ve toplumsal dinamiklerin örgütlenmesini yürütenlerdir. Siyasi partilerin, emek- meslek örgütlerinin, inanç kurumlarının, bayan hareketinin, gençlik, ekoloji hareketlerinin toplumdaki bu umudu güzel okuması gereken bir devirden geçiyoruz.
‘ANA MUHALEFET SİSTEMİ RESTORE ETME USULÜNÜ SEÇERSE TÜRKİYE KAYBEDER’
Bu noktada ana muhalefet partisi CHP’ye nasıl bir rol düşüyor?
Ana Muhalefet Partisi, bu sistemin yaşadığı meseleleri ve içine girdiği krizi ‘restore’ edecek bir yol ve tekniğe girerse Türkiye kaybeder. Demokrasi kaybeder. CHP’nin bu ülkenin gerçek meselelerini yanlışsız bir yerde tanımlaması ve bu sıkıntılara yanlışsız, demokratik bir yerde tahlil üretmesi Türkiye’nin demokratik dönüşümüne katkı sağlar.
. ‘CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNİN YETKİLERİ BİZİM ELİMİZE GEÇSİN’ DEMEK KÜLLİYEN YANLIŞ OLUR’
Bu rejimde Cumhurbaşkanı bütün yetkileri elinde bulunduruyor. Hasebiyle siz kalkıp ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin yetkileri bizim elimize geçsin, biz çok uygun yönetiriz’ derseniz bu külliyen yanlış olur. Yetkiyi merkezde biriktirmek yerine, lokal ile paylaşma anlayışını güçlendirmek gerekiyor. Ana muhalefetin, muhalefet partisinin buna dikkat etmesi lazım. Bu türlü bir yanlış niyet kolay bir restorasyonculuğa götürür. Anayasa’da kimi küçük tadilatlar, birtakım yasal değişiklikler üzere onarımlar; otoriter, tekçi rejimin devamına su taşımak manasına gelir.
‘TOPLUMSAL MUHALEFET VARLIĞINI HİSSETTİRMEZSE ERKEN SEÇİM TEK BAŞINA DEĞİŞİM GÜCÜ DEĞİLDİR’
Erken seçim tartışmalarına nasıl bakıyorsunuz?
Muhalefetin yakın geçmişteki en somut yanlışlarından biri bütün umudu yalnızca sandığa bağlamak oldu. 2023’te bunun somut sonuçlarını gördük. Erken seçim talep edilebilir, erken seçim yapılabilir fakat toplumsal muhalefet gelişkin bir biçimde kendi varlığını hissettirmezse, daha örgütlü hareket etmezse seçim tek başına değişim gücü değildir. Evet, iktidar yönetme ehliyetini yitirmiştir. Ancak asıl değişim gücü toplumdaki dinamizmin örgütlü bir biçimde iktidara güçlü yönelmesiyle sonuç alır. Bunun yanında muhalefetin topluma inanç vermesi lazım. Fakat bunlarla birlikte sandık kurulursa muvaffakiyet elde edilir.
. ‘EMEK VE ÖZGÜRLÜK İTTİFAKI İLE TOPLANTILAR YAPTIK, TÜM YOLLAR UĞRAŞ İTTİFAKINA ÇIKTI’
Bir evvelki genel seçime ittifaklar damga vurmuş ve günün sonunda muhalefet başarısız olmuştu. Mahallî seçimdeyse güç birlikleri ve kent uzlaşısı sistemleri uygulandı. Benzeri birlikte hareket edişleri önümüzdeki süreçte de görecek miyiz? Bugünden başka siyasi partilerle temaslarınız var mı?
Biliyorsunuz daha evvel kurduğumuz Emek Özgürlük İttifakı vardı. O ittifakın bileşenleriyle yakın vakitte toplantılar gerçekleştirdik ve birlikte oldukça mesai yaptık. Mevcut siyasi atmosferi bütün ezilen ve sömürülenler, bu ülkenin emekçileri, işçileri, bayanları, gençleri, tabiat ve insan hakları savunucuları, engellileri, emeklileri, çiftçileri lehine nasıl çevirebiliriz diye değerlendirdiğimizde bütün yollar ortak gayret ittifakına çıktı.
‘EMEK VE ÖZGÜRLÜK İTTİFAKI’NI GENİŞLETEREK DÖNÜŞTÜRMEK İSTİYORUZ’
Biraz evvel konuştuğumuz üzere toplum bir değişim ve dönüşüme hamile. Toplumda umut var. Böylesi devirlerde bu tıp ortak uğraşların örgütlenme yeri daha güçlü olur. Bunun için de biz yine Emek Özgürlük İttifakı’nı ismiyle, cismiyle, her şeyiyle genişleterek dönüştürmek istiyoruz. Başka siyasi parti ve örgütlenmelerin iştirakinin önünün açılmasını hedefliyoruz. İttifak diyebiliriz, güçbirliği diyebiliriz. İsimlere takılmıyoruz, sonuçla ilgileniyoruz.
‘AKP VE CHP’NİN ‘BİZ SÜRECİ NORMALLEŞTİRİYORUZ’ DEMESİYLE OLAĞANLAŞMA OLMAZ’
Bir müddettir devam eden olağanlaşma tartışmasına bakışınız nasıl?
Şu an yer olağan değil. AKP ve CHP’nin yan yana gelerek ‘Biz süreci normalleştiriyoruz’ demeleri süreci normalleştirmez. Hakikaten normalleşmediğini gördük. Artık olağanlaşma tartışmaları neredeyse ortadan kalktı.
‘NORMALLEŞME MEVCUT REJİMİN ORTADAN KALKMASIYLA MÜMKÜN OLUR’
Normalleşme Türkiye’deki mevcut rejimin ortadan kalkmasıyla mümkün olur. Siz bir yandan otoriter rejimi inşa etmeye devam edeceksiniz, toplumu kutuplaştıracaksınız, ayrıştıracaksınız, 25 milyonu aşkın Kürt’ü yok sayacaksınız, halkı açlığa mahkum edeceksiniz; böylesi bir atmosferde normalleşmeden bahsedilebilir mi? AKP iktidarı olağanlaşmayı muhalefeti kendi minderine çekmek için kullanıyor. Muhalefet bu tuzağa düşmemeli.
‘AKP KENDİ ANORMALLİĞİNİ TOPLUMUN OLAĞAN KABUL ETMESİNİ İSTİYOR’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve iktidar partisi temsilcileri sıklıkla yeni anayasa vurgusu yapıyor. Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş’un da bu bahiste muhalefet partileriyle temasları oldu. Mümkün yeni anayasa çalışmalarında yer alır, çalışmalara katkı sunar mısınız?
Normalleşme için yer müsait olmadığı üzere anayasa için de müsait değil. Güya hiçbir şey yokmuş üzere, toplumda her şey güllük gülistanlıkmış üzere, her şey olağanmış üzere anayasa konuşuyorlar. Zira AKP kendi anormalliğini toplumun olağan kabul etmesini istiyor.
‘ANAYASA TARTIŞMASI İÇİN ÖNEMLİ BİR YOL PAKLIĞINA VE DEMOKRATİK YERE GEREKSİNİM VAR’
Böylesi bir tabanda anayasa tartışması yürütmek mümkün değil. İktidar her fırsatta, herkesle tansiyonu yükseltiyor. Mevcut anayasayı dahi uygulamıyor. Ama bir anayasa imal sürecine Türkiye’nin muhtaçlığı var. Sanırım Türkiye’de anayasa değişikliğini en çok isteyen siyasi parti biziz. Zira bu anayasadan en çok biz mağduruz. Bu ülkenin devrimcileri, sosyalistleri, bayanları, gençleri, Kürtleri, Alevileri mağdur.
Anayasa demokratik bir yerde yapılır. Ancak şu anda minimum seviyede dahi bu türlü bir taban yok. Bizim için yol paklığı yapılmadan, demokratik taban oluşmadan yapılan bir anayasa tartışması gerçekçi değil.
‘İLK DÖRT HUSUS TARTIŞMASI BİRÇOK TARTIŞMAYI GÖLGELİYOR’
Anayasa’nın birinci dört unsurunun değişip değişmeyeceği tartışmaları son günlerde gündemde. HÜDAPAR Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu’nun açıklamaları bir yandan reaksiyon çekti bir yandan da Cumhur İttifakı’nda çatlak yarattığı yorumlarını beraberinde getirdi. DEM Parti bu tartışmayı nasıl pahalandırıyor?
Toplumu ilgilendiren sıkıntılar konuşulurken sağduyuya dayanan bir müzakere, ortak akıl ve tarihî hafızayı temel almalıyız. Halkın, STK’ların, derneklerin, demokratik kitle örgütlerinin dahil olması son derece değerli. İkinci yüzyıla birinci yüzyılın siyasal aklı, sistemi ve alışkanlığıyla girmemeliyiz.
‘İLK DÖRT UNSUR TARTIŞMASINI KÖPÜRTÜYORLAR, BİZİM GÜNDEMİMİZ BU DEĞİL’
Anayasanın birinci dört unsurunun tartışmaya bu formda açılmasının birçok tartışmayı gölgelediğini düşünüyoruz. Konu birinci dört husus tartışmak mıdır? AKP’nin DEM Parti karşısında alternatif olsun diye iktidarın bütün imkanlarını seferber ederek büyütmeye çalıştığı bir yapı bu tartışmayı başlattı. Bunu yaparak Türkiye’deki temel gündemlerin üzerinin örtülmek istendiğini düşünüyorum. Bu dört unsurun bu biçimde gece gündüz konuşulmasının sebebi bu.
Yoksulluk, adaletsizlik, işsizlik konuşulmasın diye bu gündemi köpürtüyorlar. Bir öteki gayeleri da bizi bu tartışmanın içine çekip kriminalize etmek, maksat göstermek ve öteki tüm sözlerimizi görünmez kılmak. Ancak bizim gündemimiz bu değil.
‘ÇÖP OTOMOBİLLERİNİ BOZMUŞLAR, İTFAİYE ARAÇLARININ MOTORLARINI SÖKMÜŞLER’
Yerel seçimlerden sonra pek çok belediye kayyımlardan partinize geçti. Belediye idarelerini devraldığınızda nasıl bir tabloyla karşılaştınız? Ek olarak SGK borçlarının tahsil edilmeye başlanması belediye hizmetlerini zora soktu mu?
Bugün iktidar, muhalefet partilerinin belediyelerinin çalışmasını engelleyerek ‘Bunlar yönetemiyor, bunlar hizmet üretemiyor’ algısını yaratıp bir sonraki seçime hazırlık yapıyor. Yani büsbütün partizancılık yapıyor. Bu o kadar bariz ki, son periyottaki SGK borçları nedeniyle gelen icralar da bu yüzden. Natürel ki belediyelerimiz zorlanmıyor değil, çok zorlanıyor. Bütün zorluklara karşın seçim öncesi halkımıza verdiğimiz sözleri tutmak için imkanlar yaratmaya çalışıyoruz.
Eminim muhalefet partilerinin birçok belediyesi emsal zorlanmaları yaşıyor. DEM Parti, belediyeleri kayyımdan devraldığı için ayrıyeten zorlanıyor. Bakın, devretmeden evvel belediyelerde çöp otomobillerini bozmuşlar. İtfaiye araçlarının motorlarını sökmüşler. Kimi motorların içine su dökmüşler. Kamu malına bilerek ziyan vermişler. Bu kadar sistematik bir kötülük olamaz.
‘AKP’NİN SİVAS VE MARDİN BELEDİYE LİDER ADAYLARI VALİ OLARAK ATANDI’
İktidarın devlet imkanlarını, gücünü kullanarak partizancılık yaptığının son örneğini de bu haftaki vali atamalarında gördük. AK Parti’nin kazanamayan Mardin ve Sivas belediye lider adayları vali olarak atandı. AKP kendi siyasi takımlarından vali atıyor. Kazanamadığı yerde ya valiyi kayyım olarak atıyor ya da adayını vali olarak atıyor.
‘MADEM BU TÜRLÜ BİR DÖNGÜ VAR VALİYİ DE SEÇİMLE BELİRLEYELİM’
Bu döngü bir parti devleti haline gelindiğinin göstergesi. Madem valiler bu kadar siyasete meraklı, madem bürokrasi ve siyaset bu kadar iç içe geçti, valileri de seçimle belirleyelim. Onlar da rahatlasın biz de rahatlayalım.
‘NARİN GÜRAN CİNAYETİNİN ÜZERİ DEVASA BİR PROFESYONELLİKLE ÖRTÜLÜYOR’
Narin Güran’ın öldürüldüğü köyden yeni döndünüz. Çok farklı boyutlarıyla tartışılan bu cinayet sizce nasıl ele alınmalıydı?
Çocuk cinayetlerinin de, çocuk istismarının da politik olduğunu unutmadan tartışmak gerekiyor. Zira Narin cinayeti de, benzerleri de erkek hâkim sistemin sonucu. Tacizi de, tecavüzü de, katliamı da erkekler yapıyor. İktidar şiddet lisanını en üst perdeden kullanıyor. Cezasızlık da iktidarın yargısının rutini haline geldi. Meğer çocukların toplumun asli ögeleri olduğunu unutmamak, onlara hürmet duymak ve onları korumak siyasetin ve toplumun misyonudur.
Narin Güran cinayetinin ikinci boyutu da cinayetin üzerinin devasa bir profesyonellikle örtülmesi. En profesyonel mafyanın bile işlediği cinayeti istese bir günde aydınlatabilecek bu devlet bu cinayeti çözmüyor. Münasebetiyle burada aklımıza şu geliyor; Tavşantepe’de karanlık bir iş var, karanlık bir tertip var. Tavşantepe geçmiş devirde de derin devletin güçlü irtibatlarının olduğu bir yer. Aklımıza insanların domuz bağlarıyla katledildiği periyot geliyor. Narin’in katilleri, varsa azmettiricileri, bu tertipte yer alan, bunu bilip de söylemeyenler, koruyanlar kim varsa hepsinin cezalandırılması gerekiyor. Bir siyasi parti ismine konuşan, aileyle dost olduğunu söyleyen siyasalların de bu evrakın içinde kendi hissesi ölçüsünde yargılanması gerekir.
‘LATİN AMERİKA’YLA, UZAK DOĞU’YLA BİLE MASAYA KÜRT KARTIYLA OTURULUYOR’
Dış siyasetteki gelişmelere dair değerlendirmelerinizi de almak isteriz. Irak ve Türkiye ortasında son devirde bir yakınlaşma var, karşılıklı mutabakatlar imzalanıyor. Bu yakınlaşmayı nasıl yorumluyorsunuz?
Bunun kökeninde Kürt sorunu ve Türkiye’nin neo-Osmanlıcı yaklaşımı, Osmanlıcı hayalleri yatıyor. İktidar bu iki temel yaklaşımından kaynaklı milletlerarası siyaseti diyalog ve diplomasiyle yapmak yerine İHA ve SİHA ile yapıyor. Bilhassa Federe Kürdistan Bölgesi idaresiyle geliştirilen bağlantıların tamamı Kürtler nefes almasın, siyasal özne olmasın diye.
Gerek Irak’la gerek Suriye’yle gerek İran’la diyalog yerinde görüşmelerin gerçekleşmesi gerektiğine inanıyoruz. Lakin bu görüşmelerde sağlıklı bir sonuç elde edebilmenin yolu Kürt kartıyla masaya oturmak değildir. Türkiye iktidarının en büyük kusuru neredeyse Latin Amerika’yla, Uzak Doğu’yla bile masaya Kürt kartıyla, İHA’yla, SİHA’yla oturması. İHA’yla, SİHA’yla, savaşla, çatışmayla sıkıntıların çözülmeyeceği kabul edilmek zorunda. Çözülse 40 yılda çözülürdü. Tahlil barışçıl bir dış siyaset için diyalog kapılarının açılmasıdır.
‘BÜTÜN DÜNYANIN TEMEL GÜNDEMİ SİBER SAVAŞLAR OLACAK’
Bugün bölgenin içinde bulunduğu atmosfere bakalım. İsrail’in dijital ataklar üzerinden davet aygıtları ve telsizlerle yaptığı operasyon kritiktir. Bu gelişme, siber savaşlar konusunda yeni bir çağın açıldığını gösteriyor. Yalnızca Türkiye değil, yalnızca Orta Doğu değil, şu an bütün dünyanın en temel gündemi siber savaşlar olacak. Artık yapay zekayı hesaba katmayan her tahlil zayıf kalacaktır. Bu türlü bir ortamda ülke içinde barışı, demokrasiyi inşa etmekten öbür bir yol düşünülmemeli.