Derleyen: Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Görme engelli bireyler rehber köpeklerle, Alzheimer hastaları terapist kedilerle, sarsıntılarda enkaz altındaki beşerler arama kurtarma köpekleriyle yine hayata bağlanıyor. Özetle, hayvanlar insanlara dost olabiliyor. İletişimin, aralara meydan okumak gereken bir gereksinim olduğu periyotta ortaya çıkan ‘posta güvercinleri’ de insanlara tıpkı öteki hayvanlar üzere dost oldu. Bunun en büyük örneklerinden biri de I. Dünya Savaşı’nda yaşandı.
SAVAŞIN SANCILI CEPHELESİNDE ATEŞ DİNMİYOR
Takvimler 3 Ekim 1918’i gösterirken, Binbaşı Charles White Whittlesey ve 550’den fazla askeriyle, düşman sınırlarının ardında bulunan zirvenin kenarındaki küçük bir çöküntüde mahsur kaldı. Askerlerin yiyecekleri ya da cephaneleri de yoktu. Durum oradakiler için son derce riskliydi. Üstelik, yerlerini bildirmek hedefli açtıkları dost ateşi, müttefikleri yerine Almanlar tarafından fark edilmişti. Bölgede mahsur kalan askerlerin etrafı Almanlar tarafından sarıldığında birden fazla öldürüldü.
Yaralananlarla birlikte hayatta kalmayı başaran yalnızca 194 asker vardı. Bu sırada haberleşmek için gönderilen koşucuları da daima olarak Almanlar tarafından yakalanıyor ya da öldürülüyordu. Whittlesey ve askerleri içinse yapılacak tek bir şey kalmıştı. Posta güvercinleri, onların hayatını kurtarmak için Almanların şiddetli ateşine dayanabilirse hepsi kurtulabilirdi. Gönderdikleri güvercinler bu kere onları hayatta tutmak için kanat çırpmak zorundaydı!
GÜVERCİNLER MERMİLERE YENİK DÜŞTÜ
194 asker her şeye karşın küçük çöküntüde sağ kalmayı başardı. Hiçbiri yaralı değildi, oradan kurtulmaları ise artık yalnızca güvercinlerin kanatlarının rüzgârdan sonra mermilere meydan okumasına kalmıştı. Zira müttefikleri orada olduklarından haberdar olmak zorundaydı. Binbaşı Whittlesey ve askerleri o andan itibaren güvercinlerle ileti göndermeye başladı. İlk bildirisi taşıyan güvercin, “Çok sayıda yaralı var. Tahliye edemiyoruz” notunu taşıyordu. Ancak bacağına bağlı notla gökyüzüne yükselmesinden saniyeler sonra Alman askerleri tarafından vuruldu. İkinci kuş ise “Erkekler acı çekiyor. Takviye gönderilebilir mi?” iletisiyle gönderildi. O güvercin de vuruldu.
Diğer yandan Whittlesey’in adamlarını destekleyen topçu bataryaları, Charlevaux Geçidi’nin kuzey yamacında Whittlesey’in adamları için bir ‘koruma barajı’ sağlamaya çalışıyordu. Lakin büyük bir yanılgı yapmışlardı. Aslında kuzeyde olan Whittlesey’in, vadinin güney yamacında olduğuna inanan muhafaza barajı askerleri, istemeden taburu amaç alan bir baraj kurmuştu. Whittlesey’in 194 askerle oradan kurtulması için tek deva ise ellerindeki 3’üncü güvercindi. Artık her şey Cher Ami’nin özgürlüğe giden yolda çırpacağı kanatlara bağlıydı.
CHER AMİ VURULDU ANCAK YENİLMEDİ
‘Cher Ami’ sağ bacağına bağlanan bir not kutusunun içinde soğan kâğıdına yazılmış bir notla gönderildi. Kağıtta, “276.4’e paralel yol üzerindeyiz. Kendi topçumuz direkt üzerimize ateş açıyor. İlah aşkına, şunu durdurun” yazıyordu. Bu güvercinin başına gelenler onu hem bir savaş gazisi hem de kahraman yapmak üzereydi. Cher Ami, meskene uçmaya çalışırken Alman askerleri onun çalıların ortasından çıktığını görüp ateş açtı. Birkaç saniye sonra posta güvercini vuruldu. Fakat ağır ateşe karşın tekrar uçmayı başardı. Onlarca asker tüfeklerini Cher Ami’ye doğrultmuş, bir güvercin askerlerin ağır eforuna karşın o ateş sınırından kurtulmuştu. Sadece 25 dakika içinde 25 mil yani 40 kilometre gerideki tümen karargâhındaki çatı katına ulaşan Cher Ami, hayatta kalan 194 kişinin 2’nci sefer hayatının kurtarılmasını sağladı. Ancak bu yolda Alman ateşinden kaçarken, göğsünden vurulmuş, bir gözünü kaybetmiş ve bir bacağı da sırf incecik tendonla bedeninden sarkıyordu.
Bu kahramanca gayretin akabinde Cher Ami, 77. Piyade Tümeni’nin kahramanı oldu. Ordu sıhhat vazifelileri onun hayatta tutmak için çok çalıştı. Seyahat edebilecek kadar güzelleştiğinde, artık tek bacaklıydı. Cher Ami, General John J. Pershing’in onu uğurlamasıyla Amerika Birleşik Devletleri’ne giden bir gemiye bindirildi. Artık kahraman kuş hem gazi hem de emekliydi.
CHER AMİ’NİN MUMYASI MİNNETLE ANILIYOR
Güvercin emekliliğinin akabinde, Verdun’da 12 kıymetli bildirisi iletmedeki kahramanca hizmetinden ötürü, Palmiye Meşe Yaprağı Kümesi ile Croix de Guerre Madalyası ile ödüllendirildi. Savaşta aldığı yaralar nedeniyle kahramanlığının üzerinden 1 yıl bile geçmeden, 13 Haziran 1919’da New Jersey’deki Fort Monmouth’ta yaşama veda etti. Vefatından yıllar sonra dahi ödül almaya devam eden Cher Ami, 1931’de Yarış Güvercini Onur Listesi’ne alındı. Ayrıyeten Organize Amerikan Yarış Güvercini Organları’ndan altın madalya aldı. I. Dünya Savaşı sırasındaki hizmetlerinden ötürü, Kasım 2019’da, Washington DC’deki Capitol Hill’de düzenlenen bir merasimle kendisine vefatından sonra verilen Savaş ve Barışta Hayvanlar Yürek Madalyası’nın birinci sahiplerinden biri oldu.
Araştırmacılar ise Cher Ami’yi merak ediyordu. 2021 yılında Ulusal Amerikan Tarihi Müzesi , Ulusal Tabiat Tarihi Müzesi ve Smithsonian Ulusal Hayvanat Bahçesi ile birlikte Cher Ami’den alınan DNA örnekleri tahlil edildi. Sonuç olarak da onun bir horoz kuşu olduğu sonucuna varıldı. Cher Ami’nin doldurulmuş vücudu, hâlâ Smithsonian Enstitüsü’nde sergileniyor.