Kuzey Afrika ülkesi Cezayir’in son devirde Fransızcayı bırakıp İngilizceye yönelmesi, Fransa’nın eski sömürgesinde kültürel hegemonyasını kaybettiğinin işareti olarak yorumlanıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, geçen hafta, son devirde ikili münasebetlerin yeterlice gerildiği Cezayir’i ziyaret etti. Cezayirlilerin ağır reaksiyonları ve protesto şovlarının gölgesinde geçen ziyarette ‘İngilizce tabela’ detayı dikkat çekti. Macron’un Cezayir Başkanlık Sarayı’nda konuştuğu kürsüde, daha evvel olduğu üzere Fransızca “Présidence de la République” yerine İngilizce “Presidency of the Republic (Cumhurbaşkanlığı)” yazdığı görüldü. ABD merkezli medya kuruluşu Politico’nun haberine nazaran, Cezayir’in bu ‘tercihi’ Paris’teki diplomatların gözünden kaçmadı. Bahisle ilgili haber sitesine konuşan Fransa’nın eski Cezayir Büyükelçisi Xavier Driencourt, “Bu değişikliğe şaşırmadım lakin Cezayir’in bir Fransız cumhurbaşkanının ziyareti sırasında bu türlü bir şey yapmasına şaşırdım” dedi. Diplomasi dünyasında lisan kadar değerli çok az detay olduğunu belirten Driencourt, “Bu kasıtlı bir tercih. Fransa’ya bir ileti fakat tıpkı vakitte Cezayir halkına Fransızcanın özel bir tarafı olmadığını, öteki lisanlara benzeri bir lisan olduğunu söylemenin de bir yolu” dedi.
SAVAŞ GANİMETİ
Macron’un gezisi sırasında mesken sahibinin lisan seçimi, hükûmetin Fransızcayı Cezayir resmî makamlarının lisanlarından biri olmaktan çıkarma isteğinin son sinyali. Geçen temmuz ayında Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun, Fransızcanın basamaklı olarak kaldırılması planı kapsamında, bu yıl prestijiyle ilkokullarda İngilizce öğretileceğini duyurmuştu. Lokal basına konuşan Tebbun, “Fransızca savaştan bize kalan ganimet, İngilizce ise dünya dilidir” demişti. Politik ve kültürel literatürde çokça vurgulanan Fransızcanın ‘savaş ganimeti’ olduğu halindeki telaffuz, Fransa’nın 1830 ila 1962 yılları ortasında Cezayir’deki kanlı sömürgesine atıfta bulunmak için kullanılıyor.
NÜFUZUNU KAYBEDİYOR
Cezayirli tarihçi Amar Mohand-Amer, halk nezdinde bunun yeni bir talep olmadığını tabir ederken, “Bu hareket kendini eski sömürge bağlarından koparmanın yolu olarak görülüyor” dedi. Uzmanlar, böylelikle Fransa’nın Cezayir’de nüfuzunu kaybedeceğini ve sömürgeci Fransız kültürünün ülkede yok olacağını vurguluyor. Cezayir’de daha evvel Mesleksel Eğitim, Gençlik ve Spor, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik ile Kültür ve Sanat Bakanlıkları, kurum içi yazışmalarda Fransızca kullanımını sona erdirmişti. Bakanlık çalışanlarına, ulusal seviyedeki yazışma ve etkinliklerde Arapça lisanının kullanılması talimatı verilmişti.
FRANSA VE KONGO’DAN SONRA ÜÇÜNCÜ
Uluslararası Frankofoni Örgütü’nün 2022 raporuna nazaran, 45 milyon nüfuslu Cezayir’de yaklaşık 15 milyon kişi Fransızca konuşuyor. Cezayir, Fransa ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nden sonra dünyanın en çok Fransızca konuşulan üçüncü ülkesi. Arapçanın birinci, Berbericenin ikinci resmî lisan olduğu Kuzey Afrika ülkesinde, Fransızca da halk tarafından geniş bir biçimde kullanılıyor. Cezayir’in resmî lisanı olmasa da Fransızca ülkede dokuz yaşından itibaren ilkokullarda mecburî olarak öğretiliyor. Kültürel manada Cezayir’in kaybının, Paris’in eski sömürgesindeki tesir alanına büyük bir darbe olacağı belirtiliyor.
Kovar üzere gönderdiler
Geçen hafta Cezayir’i ziyaret eden Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Oran kentinde halkın ağır reaksiyonuyla karşılaşmıştı. Fransız başkan kalabalığın içinde yürürken, Cezayirliler Macron’u “Buradan defol git!” ve “Cezayir çok yaşa” kelamlarıyla protesto etmişti. Ortamın gerilmesi üzerine muhafazaları Macron’u apar topar araca bindirmiş ve Fransa Cumhurbaşkanı ziyaretini kısa keserek kentten ayrılmıştı. Macron ülkeden ayrılırken düzenlenen resmî merasimde ise 1954’te başlayan Cezayir Kurtuluş Savaşı devrinde ‘Fransız sömürgesine karşı verdiği gayretle bilinen’ Ulusal Kurtuluş Cephesi’nin marşı çalınmıştı.
Macron’un aklı fikri Türkiye
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, evvelki gün Elysee Sarayı’nda Fransız büyükelçilere hitaben yaptığı konuşmada, Ukrayna’yı işgal etmesine karşın ülkesinin Rusya ile diyaloğu büsbütün koparmak istemediğini belirtti. “Türkiye’nin dünyada Rusya ile görüşmeye devam eden tek güç olmasını kim ister?” diyen Macron; Çin, Rusya ve Türkiye’yi dünyaya yanlış bilgi ve haberler yaymakla suçladı. Fransız önder, “Rus, Çin ve Türk telaffuzlarına karşı farklı irtibat araçlarını devreye almalıyız” tabirlerini kullandı. Macron geçen hafta Cezayir’de gazetecilere yaptığı açıklamada da Rusya ve Çin’in yanı sıra Türkiye menşeli ağların, Afrika’da Fransız düşmanlığı ve Fransa tersi propaganda yürüttüğünü ileri sürmüştü.