Türkiye, Orta Doğu, Güney Asya ve Doğu Afrika ülkelerinden gelip Avrupa’ya gitmek isteyen sistemsiz göçmenler için kavşak noktası özelliği taşıyor. İran’a 295 kilometre sonu olan Van da bu geçiş güzergahında bulunuyor. Ülkelerini çeşitli nedenlerden terk etmek zorunda kalıp, yasa dışı yollarla Türkiye’ye giriş yapan kaçak göçmenler, çıktıkları umut seyahatinde birçok vakit göçmen kaçakçıları tarafından yarı yolda bırakılıyor. Kimileri bu seyahatte donarak, kimileri teknelerinin batmasıyla boğularak, kimileri ise trafik kazalarında hayatlarını kaybediyor.
MEZAR TAŞLARINDA İSİM YERİNE NUMARA
Ölen göçmenlerin otopsi süreçlerinin akabinde DNA örnekleri alınıyor, fotoğrafları çekiliyor ve cenazeleri yasal müddet olan 15 günün akabinde yakınları bulunamazsa Tuşba ilçesindeki, bir kısmı ‘Kimsesizler Mezarlığı’ olarak geçen Seyrantepe Mezarlığı’na defnediliyor. Mezar taşlarında ise isim yerine numara, kimilerinde hangi ülkeden oldukları ve öldükleri yer yazılıyor.
2017’de kurulan ‘Kimsesizler Mezarlığı’nda şu an 255 göçmen mezarı bulunuyor. Son 5 yılda bölgede ölen 79 kişinin cenazesi ise aileleri tarafından alınıp ülkelerine götürüldü. Van Gölü’ndeki tekne faciasında 61 göçmenin öldüğü 2020 yılı, en fazla vefatın gerçekleştiği yıl olarak kayıtlara geçti.
BİLİM İNSANLARI ÇALIŞMA YÜRÜTÜYOR
Kaçak göçmenler için güzergah pozisyonundaki Van’da bilim insanları da mevzuyla ilgili çalışmalar yürütüyor. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Suvat Parin de göçmenlerin defnedildiği mezarlıkta çalışma yapıyor. Göçmenlerin kimsesiz olmadığını belirten Prof. Dr. Parin, “Göçmenler varacağı noktayı çok kestirmeden yola çıkıyor. Bu yolda birçok maniyle karşılaşıyor. Bunlardan biri de vefat. Bu istikametiyle bakıldığı vakit dünyada çok öz örnekleri görülen bir Kimsesizler Mezarlığı, ancak ben bunun bir göçmen mezarlığı olarak tabirinin daha hakikat olacağını söylüyorum. Zira her göçmen kimsesiz değildir. Bir umutla yola çıkmış. Bu yolda kimsesiz olarak görülebilir lakin bunun bir yeri yurdu, kontağı, kimliği var” dedi.
Yürüttükleri çalışmaya ait bilgi veren Prof. Dr. Parin, “Biz de bu göçmen mezarlığı üzerine bir çalışma başlattık. Mezar taşları üzerinde bütün yazıları okuttuk ve tahlillerine başlıyoruz. Göçmenlerin ölme biçimleri üzerine birtakım çalışmalar başlattık. İnşallah yakın vakitte sonuçlarını paylaşacağız. Ölenlerin demografik yapıları, yaş dağılımları nasıl, daha çok nereden gelenlerin bir yoğunluğu var. Biraz göçü anlamak manasında buna bakmak istiyoruz. 4 kişilik bir ekibiz” diye konuştu.
Seyrantepe Mezarlığı’na yakınları için gelenler göçmenler için de dua ediyor. Mehmet Sıddık Haktanır, “Her geçtiğimizde dua ediyoruz. Burası mezarlığın girişinde olduğu için, herkes dua etmeden geçmiyor. Elimizden dua etmek geliyor yalnızca. Onu da yapıyoruz” dedi.
SINIRDAKİ ÇALIŞMALAR DA SÜRÜYOR
Öte yandan İran ile en uzun sona sahip Van’da, hudut çizgisinde evvelki yıl üretimine başlanan güvenlik duvarı çalışmaları da devam ediyor. Kaçak geçişlerin engellenmesi için Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinden Hakkari’nin Yüksekova ilçesine kadar uzanan 560 kilometrelik duvarın, Van’ın Çaldıran ilçesindeki 150 kilometrelik kısmının 40 kilometresi tamamlandı. Kalan 110 kilometrelik kısmın de bu yıl bitirilmesi hedefleniyor. Yüklenici firmaların kurduğu beton santrallerinde üretilen 4 metre yüksekliğinde, 2 metre 80 santimetre genişliğinde ve 7 ton tartısındaki beton bloklar, iş makineleriyle evvelden tabanı hazırlanan hudut çizgisine yerleştiriliyor. Duvar çalışmalarıyla İran hudut çizgisinde 250 optik kule inşa edildi ve bu kulelerin yüzde 95’i bitti. Kulelerin kimilerinden 16 kilometreye kadar cisim ve canlı tespiti yapılabiliyor. İmalatı ASELSAN tarafından gerçekleştirilen optik kulelerin yanı sıra hudut çizgisinde 284 termal kamera bulunuyor.
GÜVENLİK GÜÇLERİNİN OPERASYONLARI DEVAM EDİYOR
Şehir merkezlerinde de polis ve jandarmanın kaçak göçmenlerle insan kaçakçılarına yönelik operasyonları devam ediyor. Göçmenlerin barındığı ‘şok ev’ diye tabir edilen metruk yapılarda göçmenler yakalanıp hudut dışı edilmek üzere Vilayet Göç Yönetimi Geri Gönderme Merkezi’ne götürülürken, göçmen kaçakçıları da yakalanıyor.